Kao i Katon Stariji i ja mislim „Ceterum censeo Carthaginem esse delendam“. Ali moje „rušenje“ se odnosi na stanje u srpskoj nauci. Ako bi se gledalo po napredovanju srpskih naučnika na raznim svetskim rang listama, broju studenata doktorskih studija ili broju odbranjenih doktorata neko objektivan sa strane mogao bi da zaključi da u Srbiji teku „med i mleko“. Međutim, sa druge strane svakodnevno smo obasipani informacijama koje ukazuju na katastrofalno stanje u srpskoj privredi, investicijama kojih praktično nema. Sve to je rezultiralo u oštrim merama vlade koje su usmerene ka štednji i smanjenju opštih troškova. A znamo da to ne može da zaobiđe ni ulaganje u nauku i istraživanje, koje je ionako na najnižem nivou. i Kao da je srpska naučna Kartagina.

U Srbiji se naučno – istraživačka delatnost uglavnom odvija u okviru visokoškolskih institucija. A takođe i nezavisnih naučno – istraživačkih institucija, koje se kod nas još uvek nazivaju instituti. Broj visokoškolskih institucija koje su u privatnom vlasništvu tokom ovoga veka značajno je porastao. Istovremeno naučni instituti su još uvek u najvećem broju u državnom vlasništvu. Instituta koji su istraživački deo velikih kompanija, kao što je to bilo u „socijalističkoj“ Jugoslaviji danas praktično i nema.

Sve se svodi na novac – Srpska naučna Kartagina

Shodno pomenutoj vlasničkoj strukturi može se slobodno reći da je država u ogromnom procentu (bilo bi neukusno licitirati procentima) finansijer naučno – istraživačke delatnosti u Srbiji. Koliki se procenat naučno – istraživačke delatnosti ostvaruje kroz direktnu saradnju istraživačkih subjekata i privrede nije poznato. Ali neće se puno pogrešiti ako se kaže da je veoma mali. Svakom ko se odgovorno odnosi prema trošenju sredstava uloženih u istraživanje, koja se izdvajaju iz budžeta Srbije, nameće se pitanje koji deo tih sredstava se vraća državi, kroz nove tehnologije, proizvode ili usluge nastale na bazi pomenutih istraživanja. Ili država, znači i građani koji de facto iz poreza koji plaćaju, finansiraju istraživanja, treba da bude ponosna na radove koje u „uglednim“ svetskim časopisima publikuju srpski istraživači.

S druge strane publikovani radovi iskristalisali su se kao osnovni parametar za napredovanje u nastavnička zvanja na univerzitetima. Odnosno istraživačka zvanja u institutima. Shodno tome može se izvesti zaključak da građani Srbije finansiraju nešto što je u suštini privatna stvar nastavnika i istraživača. Doprinos koji oni kroz svoj istraživački rad daju državi, kroz podizanje nivoa njenog tehnološkog razvoja, privrednih mogućnosti i slično, samo je deklarativan. To ne znači da treba ukinuti izdvajanja za naučno – istraživački rad. Već je neophodno izvršiti reviziju prioriteta u pogledu rezultata tog rada i njihovog vrednovanja.

U protivnom naučno – istraživački rad ostaće samo „čardak ni na nebu ni na zemlji“. Koji će se u budćnosti još više udaljavati od realnosti. A pad iz tih dostignutih visina biće samo teži i bolniji. Možda ćemo samo moći da žalimo što u društvu ne imadosmo nekog Katona Starijeg da nas konstantno podseća na moguće posledice.